Đấu thầu thuốc, như cách ta hoài niệm một chuyện tình dài dằng dặc và đầy thử thách, là một quá trình phức tạp, yêu cầu sự cẩn trọng từng bước một. Đối với các hệ thống y tế công lập, việc lựa chọn nhà cung cấp thuốc không đơn giản chỉ là chọn giá rẻ nhất mà còn phải đảm bảo chất lượng tốt nhất, uy tín và sự tin cậy từ phía nhà cung cấp.
I. Khái niệm chung
1. Định nghĩa
Trong góc nhìn cơ bản, đấu thầu thuốc là quy trình lựa chọn nhà cung cấp thuốc thông qua thủ tục đấu thầu tại các cơ sở y tế công lập. Nói một cách dễ hiểu, đó là như một cuộc thi mà mọi nhà cung cấp phải chứng minh họ là người xứng đáng nhất để cung cấp các sản phẩm y tế thiết yếu.
- Đấu thầu thuốc được thực hiện theo quy định của Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn thi hành như Thông tư 15/2019/TT-BYT và Thông tư 07/2024/TT-BYT.
2. Mục tiêu
Chẳng hạn như chiến lược quân sự trong cuộc chiến bảo vệ đất nước, đấu thầu thuốc có những mục tiêu rõ ràng:
- Đảm bảo cung ứng đủ thuốc chất lượng, giá hợp lý, phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế công lập.
- Tăng cường minh bạch, công bằng, cạnh tranh trong mua sắm thuốc tại các cơ sở y tế công lập.
3. Vai trò
Vai trò của đấu thầu thuốc không chỉ giới hạn ở việc chọn đúng nhà cung cấp mà còn:
- Giúp các cơ sở y tế công lập mua được thuốc với chất lượng tốt, giá hợp lý.
Như một ông Hoàng chọn ngư gia đánh bắt cá ngon nhất cho bữa tiệc hoàng gia. - Tạo điều kiện cho các nhà sản xuất, nhà cung cấp thuốc trong nước và nước ngoài tham gia cung ứng.
Điều này giống như mở lối cho một cánh cổng của đại dương, để những chú cá từ khắp mọi nơi có cơ hội được chinh phục mọi người. - Giúp quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính dành cho mua sắm thuốc tại các cơ sở y tế công lập.
Thật giống như việc quản lý hàng ngàn kho báu trong một cung điện, từng đồng bạc quý giá phải được sử dụng sao cho hiệu quả nhất.
II. Quy định pháp luật
1. Luật đấu thầu
Luật đấu thầu được ví như một định luật nền tảng cho mọi đấu trường:
- Luật Đấu thầu 2023 được Quốc hội Việt Nam thông qua vào tháng 6 năm 2023 và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2024.
- Quy định về việc đấu thầu cung cấp thuốc (thuốc hiện đại, thuốc dược liệu, thuốc y học cổ truyền, vắc-xin và sản phẩm y sinh học) và nguyên liệu dược liệu cho các cơ sở y tế công lập.
2. Luật Dược
Luật Dược đặt nền móng như một bản đồ chỉ dẫn cho hành trình:
- Quy định về việc quản lý hoạt động dược, bao gồm cả hoạt động đấu thầu cung cấp thuốc.
- Quá trình đấu thầu thuốc bao gồm một chuỗi các bước chọn lọc nhà thầu cung cấp thuốc phù hợp.
3. Các nghị định, thông tư liên quan
Có thể hình dung các nghị định và thông tư như những ngôi sao dẫn lối trên bầu trời đêm:
- Nghị định số 24/2024/NĐ-CP: hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu 2023, có hiệu lực từ ngày 27 tháng 2 năm 2024.
- Thông tư số 15/2019/TT-BYT: hướng dẫn về đấu thầu cung cấp thuốc cho các cơ sở y tế công lập, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2020.
- Thông tư số 14/2020/TT-BYT: quy định về đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế cho các cơ sở y tế công lập, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 9 năm 2020.
- Thông tư số 06/2023/TT-BYT: quy định về đấu thầu thuốc tại các cơ sở y tế công lập, có hiệu lực từ ngày 12 tháng 3 năm 2023.
- Thông tư số 14/2023/TT-BYT: quy định về việc xác định giá để đấu thầu trang thiết bị y tế tại các cơ sở y tế công lập, có hiệu lực từ ngày 30 tháng 6 năm 2023.
III. Các bước trong quá trình đấu thầu thuốc
1. Lập kế hoạch đấu thầu
- Các cơ sở y tế công lập phải xây dựng kế hoạch lựa chọn nhà thầu và tổ chức lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc.
- Đơn vị mua sắm tập trung cấp quốc gia và cấp địa phương cũng có trách nhiệm lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu và tổ chức lựa chọn nhà thầu đối với các thuốc thuộc danh mục mua sắm tập trung.
- Kế hoạch lựa chọn nhà thầu phải được phê duyệt và có phân chia theo từng gói thầu, nhóm thuốc. Thời gian thực hiện gói thầu tối đa là 36 tháng.
2. Chuẩn bị hồ sơ mời thầu
- Hồ sơ mời thầu mua thuốc phải được lập theo mẫu quy định và bao gồm các nội dung như yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu; tiêu chuẩn kỹ thuật của thuốc; điều kiện, cách thức nộp hồ sơ dự thầu; tiêu chí đánh giá và lựa chọn nhà thầu; các điều kiện, điều khoản của hợp đồng.
- Hồ sơ mời thầu phải được phê duyệt trước khi phát hành.
3. Phát hành hồ sơ mời thầu
- Sau khi hồ sơ mời thầu được phê duyệt, đơn vị tổ chức đấu thầu sẽ phát hành hồ sơ mời thầu cho các nhà thầu quan tâm.
- Thời gian phát hành hồ sơ mời thầu và thời gian nhà thầu chuẩn bị hồ sơ dự thầu phải đảm bảo đủ thời gian theo quy định.
- Các nhà thầu sẽ nộp hồ sơ dự thầu theo đúng thời hạn và yêu cầu trong hồ sơ mời thầu.
4. Nhận và đánh giá hồ sơ đấu thầu
- Đấu thầu thuốc là quá trình lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc hóa dược, thuốc phóng xạ, chất đánh dấu, vaccine, sinh phẩm, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, dược liệu, vị thuốc cổ truyền và các loại khí được cấp số đăng ký lưu hành là thuốc để phục vụ công tác khám bệnh, chữa bệnh tại các cơ sở y tế công lập.
- Các bước trong quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu bao gồm: kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ, đánh giá về năng lực và kinh nghiệm của nhà thầu, đánh giá về kỹ thuật và tài chính của hồ sơ dự thầu.
5. Lựa chọn nhà thầu
- Sau khi đánh giá hồ sơ dự thầu, cơ quan tổ chức đấu thầu sẽ tiến hành lựa chọn nhà thầu trúng thầu dựa trên tiêu chí đã được xác định trong hồ sơ mời thầu.
- Các bước trong quá trình lựa chọn nhà thầu bao gồm: trình, thẩm định, phê duyệt và công khai kết quả lựa chọn nhà thầu.
6. Ký kết hợp đồng
- Sau khi lựa chọn được nhà thầu trúng thầu, cơ quan tổ chức đấu thầu sẽ tiến hành hoàn thiện và ký kết hợp đồng với nhà thầu.
- Việc quản lý thực hiện hợp đồng cũng là một bước quan trọng trong quá trình đấu thầu thuốc.
7. Giám sát việc thực hiện hợp đồng
- Các cơ quan có thẩm quyền (Bộ Y tế, BHXH Việt Nam, cơ quan quản lý cấp địa phương) giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán việc thực hiện hợp đồng mua sắm thuốc.
- Các bước chính trong quá trình đấu thầu thuốc bao gồm: lập kế hoạch đấu thầu, lập hồ sơ mời thầu, tổ chức lựa chọn nhà thầu, ký kết và thực hiện hợp đồng.
8. Thanh toán
- Sau khi ký kết hợp đồng, nhà thầu cung cấp thuốc sẽ được thanh toán từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế theo đúng giá hợp đồng.
- BHXH Việt Nam công khai giá từng loại thuốc trúng thầu được thanh toán từ nguồn quỹ BHYT trên cổng thông tin điện tử.
IV. Các hình thức đấu thầu thuốc
1. Đấu thầu công khai
- Đấu thầu công khai là hình thức lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc được áp dụng rộng rãi, đảm bảo tính công khai, minh bạch và cạnh tranh.
- Đấu thầu công khai giống như mở toang cánh cửa sảnh lớn của cung điện cho tất cả những người muốn tham gia đều có thể bước vào.
2. Đấu thầu hạn chế
- Đấu thầu hạn chế là hình thức mà chỉ có một số nhà thầu được mời tham gia, thường áp dụng đối với những loại thuốc yêu cầu đặc biệt hoặc không phổ biến.
- Sự chọn lọc kỹ lưỡng như chỉ mời những vị khách VIP đến dự một buổi tiệc ấm cúng.
3. Đấu thầu qua mạng
- Đấu thầu qua mạng, hay đấu thầu điện tử, là hình thức đấu thầu mà mọi quá trình từ đăng ký, nộp hồ sơ, mở thầu đến đánh giá đều được thực hiện trên môi trường mạng.
- Sự tiện lợi và nhanh chóng giống như việc chuyển phát nhanh, không cần gặp mặt trực tiếp nhưng vẫn đảm bảo tính minh bạch.
V. Các yếu tố cần lưu ý khi đấu thầu thuốc
1. Chất lượng thuốc
- Yếu tố chất lượng thuốc không chỉ quan trọng mà còn là yếu tố tiên quyết trong đấu thầu thuốc.
- Các tiêu chí về chất lượng như nguồn gốc, thành phần, tiêu chuẩn sản xuất, điều kiện bảo quản, hạn sử dụng… cần được xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị cho người bệnh.
2. Giá thuốc
- Giá thuốc cũng là một yếu tố then chốt. Dù chất lượng có tốt đến đâu, nếu giá cả không hợp lý, việc triển khai cũng không khả thi.
- Nhà thầu cần cung cấp bảng giá chi tiết và cam kết giá cả ổn định trong suốt quá trình cung ứng.
3. Năng lực cung cấp
- Nhà thầu phải chứng minh được năng lực cung cấp ổn định, đủ số lượng và theo đúng tiến độ yêu cầu.
- Điều này giống như một nhà nông phải tỉ mỉ và chắc chắn trong mỗi mùa vụ nếu muốn đảm bảo năng suất thu hoạch.
4. Uy tín nhà thầu
- Sự uy tín của nhà thầu không những thể hiện ở các chứng nhận mà còn qua các phản hồi từ những đối tác đã từng làm việc.
- Cơ quan y tế sẽ xem xét các yếu tố như lịch sử giao dịch, các dự án đã hoàn thành để đánh giá mức độ uy tín.
5. Luật đấu thầu
- Hiểu và tuân thủ đúng luật đấu thầu là yêu cầu bắt buộc. Bất kỳ sai sót nào trong quá trình này có thể dẫn đến hệ lụy nghiêm trọng như mất cơ hội đấu thầu hay vi phạm pháp luật.
- Đấu thầu như trận đấu đua tài, mỗi người chơi phải nắm rõ luật chơi để đảm bảo sự công bằng.
VI. Các rủi ro trong đấu thầu thuốc
1. Rủi ro về chất lượng thuốc
- Các rủi ro về chất lượng thuốc bao gồm việc thuốc không đạt tiêu chuẩn, thuốc giả, hoặc thuốc bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển và lưu trữ.
- Để hạn chế rủi ro này, việc kiểm tra đánh giá cẩn thận tiêu chuẩn nhà cung cấp và các tiêu chí chất lượng trong hồ sơ đấu thầu là điều cần thiết.
2. Rủi ro về giá thuốc
- Giá dự thầu cao hơn giá thị trường, giá không ổn định hoặc giá kê khai không phù hợp là những rủi ro thường gặp.
- Để hạn chế rủi ro về giá, cần công khai minh bạch giá thuốc và có các cơ chế kiểm soát giá.
3. Rủi ro về vi phạm luật đấu thầu
- Thiếu minh bạch, xung đột lợi ích, tiêu cực trong quá trình đấu thầu là những rủi ro phổ biến trong việc vi phạm luật đấu thầu.
- Rủi ro này cần được giám sát chặt chẽ và xử lý nghiêm khắc để đảm bảo sự công bằng và minh bạch.
VII. Tổng kết
Đấu thầu thuốc không chỉ là một quá trình lựa chọn nhà cung cấp thuốc thông thường mà còn là một yếu tố quan trọng đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế công lập. Với những yếu tố cần lưu ý như chất lượng thuốc, giá cả, năng lực cung cấp và uy tín nhà thầu, các cơ sở y tế công lập có thể chọn được những nhà cung cấp tốt nhất và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, cũng không thể bỏ qua những rủi ro có thể xảy ra và cần có các biện pháp ngăn chặn, kiểm soát kịp thời để đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong toàn bộ quá trình đấu thầu.
Từ khái niệm cơ bản đến các quy định pháp luật, từ các bước quy trình tới các yếu tố cân nhắc, từ hình thức đấu thầu tới các rủi ro có thể gặp phải – đấu thầu thuốc hiện ra như một bức tranh phức tạp nhưng không kém phần hấp dẫn. Nó không chỉ đòi hỏi sự tinh tế trong từng bước thực hiện mà còn yêu cầu một cái nhìn tổng quan, sáng suốt để đảm bảo kết quả cuối cùng mang lại lợi ích cao nhất cho cộng đồng. 🌟## V. Các yếu tố cần lưu ý khi đấu thầu thuốc (tiếp)
6. Tính bền vững và cam kết lâu dài
- Tầm quan trọng của tính bền vững: Trong hành trình đấu thầu thuốc, tính bền vững không chỉ phản ánh qua chất lượng của mỗi liều thuốc mà còn thông qua sự ổn định trong dài hạn của nhà thầu. Nhà thầu phải chứng minh khả năng duy trì và phát triển nguồn cung ứng, đảm bảo không gây gián đoạn trong quá trình cung cấp thuốc cho các cơ sở y tế.
- Cam kết lâu dài: Việc cam kết lâu dài từ phía nhà cung cấp giống như một lời hứa kiên định giữa hai bên. Cam kết lâu dài không chỉ là vấn đề văn bản pháp lý mà còn liên quan đến sự tín nhiệm và sự đảm bảo an toàn dược phẩm cho hàng triệu người dân.
7. Đánh giá môi trường và quy trình sản xuất
- Môi trường sản xuất đảm bảo: Mọi nhà thầu đều phải tuân thủ các quy định về môi trường sản xuất thuốc theo tiêu chuẩn quốc tế như GMP (Good Manufacturing Practices). Môi trường sạch sẽ, không gây ô nhiễm và an toàn là yếu tố không thể thiếu.
- Quy trình sản xuất tiên tiến: Quy trình sản xuất hiện đại với công nghệ tiên tiến sẽ giúp đảm bảo chất lượng và khối lượng sản phẩm theo yêu cầu. Các quy trình này cần được kiểm tra và đánh giá định kỳ để đảm bảo đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt.
8. Hỗ trợ kỹ thuật và dịch vụ sau bán hàng
- Hỗ trợ kỹ thuật: Nhà thầu cần cung cấp dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật liên quan tới thuốc để đảm bảo rằng dược sĩ và nhân viên y tế hiểu rõ cách sử dụng và bảo quản thuốc đúng cách.
- Dịch vụ sau bán hàng: Một dịch vụ sau bán hàng tốt sẽ tăng thêm uy tín cho nhà thầu và cung cấp thêm độ tin cậy cho cơ sở y tế công lập. Nhà thầu nên có chính sách đổi trả, bảo hành và cung cấp tài liệu hướng dẫn sử dụng thuốc chi tiết và dễ hiểu.
VI. Các rủi ro trong đấu thầu thuốc (tiếp)
4. Rủi ro về nguồn cung ứng không ổn định
- Ảnh hưởng của nguồn cung ứng: Như những con sóng dữ bình thường vẫn êm dịu nhưng có thể bất ngờ dâng cao mỗi khi gió độc, nguồn cung ứng thuốc cũng vậy. Nếu không ổn định, nó có thể gây gián đoạn nghiêm trọng tới việc điều trị cho bệnh nhân tại các cơ sở y tế.
- Nguyên nhân: Các yếu tố như chính sách thương mại, dịch bệnh, thiên tai, khủng hoảng kinh tế… đều có thể tác động tới nguồn cung ứng thuốc. Để hạn chế rủi ro này, các cơ sở y tế công lập nên đa dạng hóa nguồn cung và thiết lập các kênh dự phòng.
5. Rủi ro về pháp lý và hợp đồng
- Điều khoản hợp đồng không rõ ràng: Hợp đồng trong đấu thầu thuốc là sợi dây kết nối của sự tin cậy và trách nhiệm giữa hai bên. Bất kỳ điều khoản nào không rõ ràng hoặc thiếu chính xác có thể dẫn tới tranh chấp pháp lý, ảnh hưởng đến quá trình cung cấp thuốc.
- Pháp lý thay đổi: Luật pháp là một vùng đất biến động, luôn có những thay đổi và cập nhật mới. Rủi ro về pháp lý không chỉ đến từ việc vi phạm hiện tại mà còn từ những thay đổi pháp lý trong tương lai.
6. Rủi ro về quản lý và quản trị thông tin
- Thông tin không minh bạch: Thiếu minh bạch trong quản lý và quản trị thông tin có thể dẫn đến các tình huống lừa đảo hoặc không công bằng trong quá trình đấu thầu. Mọi dữ liệu, thông tin liên quan đến quá trình đấu thầu cần được ghi chép và công khai đầy đủ.
- Sự cố dữ liệu: Dữ liệu bị mất mát, hỏng hoặc rơi vào tay những người không có quyền truy cập có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng. Việc bảo vệ dữ liệu và quản lý thông tin là vô cùng quan trọng, đòi hỏi các biện pháp an toàn thông tin chặt chẽ.
VII. Đề xuất giải pháp
1. Tăng cường giám sát và kiểm tra
- Các cơ quan chuyên trách: Cần có sự tham gia tích cực của các cơ quan chuyên trách như Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam và cơ quan quản lý cấp địa phương trong việc giám sát và kiểm tra quá trình đấu thầu thuốc.
- Đánh giá định kỳ: Việc kiểm tra định kỳ và bất ngờ sẽ giúp ngăn chặn và phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm, gian lận, từ đó đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong đấu thầu.
2. Nâng cao năng lực của các đơn vị đấu thầu
- Đào tạo và phát triển: Các cơ sở y tế, đơn vị mua sắm tập trung cần được đào tạo chuyên sâu và phát triển về năng lực quản lý, triển khai đấu thầu theo quy trình chuẩn mực.
- Ứng dụng công nghệ: Việc áp dụng công nghệ hiện đại vào quản lý đấu thầu không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch mà còn nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát.
3. Hoàn thiện quy định và nâng cấp khung pháp lý
- Cập nhật quy định: Quy định pháp luật cần linh hoạt và kịp thời điều chỉnh để phù hợp thực tiễn và giải quyết các vấn đề phát sinh trong đấu thầu thuốc.
- Xử lý vi phạm: Cần quy định rõ ràng và nghiêm khắc hơn về các hình thức xử lý vi phạm trong đấu thầu thuốc, đảm bảo răn đe và ngăn chặn các hành vi sai trái.
4. Tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà cung cấp
- *Thủ tục đơn giản: M: Nên có các cải tiến để đơn giản hóa thủ tục đấu thầu, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà cung cấp trong và ngoài nước tham gia.
- Hỗ trợ thông tin: Cung cấp đầy đủ và kịp thời thông tin về đấu thầu thuốc, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà thầu đăng ký và tham gia đấu thầu.
5. Tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh
- Phân chia gói thầu hợp lý: Phân chia gói thầu thuốc hợp lý theo nhu cầu và thị trường để tạo điều kiện cho nhiều nhà thầu tham gia, từ đó nâng cao tính cạnh tranh và giảm giá dự thầu.
- Minh bạch thông tin đấu thầu: Công khai thông tin về quá trình đấu thầu, kết quả đấu thầu trên cổng thông tin điện tử để đảm bảo tính minh bạch và công bằng.
6. Chú trọng vào công nghệ thông tin
- Đấu thầu qua mạng: Khuyến khích và đẩy mạnh việc triển khai đấu thầu qua mạng để tăng cường tính minh bạch, công khai trong quá trình đấu thầu.
- Hệ thống quản lý thông tin: Xây dựng hệ thống quản lý thông tin đấu thầu đồng bộ, hiện đại để dễ dàng truy xuất, kiểm tra và giám sát.
Doanh nghiệp nếu trong quá trình đấu thầu mua sắm thuốc qua hệ thống mạng đấu thầu quốc gia gặp những khó khăn có thể liên hệ: 0904.889.859 (Ms.Hoa) để được tư vấn dịch vụ chi tiết nhất. Hoặc xem thêm dịch vụ đấu thầu qua mạng tại hệ thống mạng đấu thầu quốc gia qua bài viết sau: https://vienxaydung.edu.vn/dang-ky-thong-tin-dau-thau-qua-mang-quoc-gia-muasamcong/
VIII. Lời kết
Đấu thầu thuốc không chỉ là một nhiệm vụ có tầm quan trọng cực kỳ lớn đối với các cơ sở y tế công lập mà còn là thước đo về trình độ quản lý, sự minh bạch và công bằng của hệ thống y tế. Qua bài viết này, chúng ta đã khám phá qui trình đấu thầu thuốc từ A đến Z, đồng thời nhận diện những yếu tố quan trọng cùng các rủi ro tiềm ẩn. Để đạt được mục tiêu cuối cùng – cung cấp cho người dân những liều thuốc chất lượng, giá cả hợp lý, an toàn, việc hiểu và tuân thủ đúng quy trình đấu thầu là điều không thể thiếu.
Qua từng bước từ lập kế hoạch, chuẩn bị hồ sơ, phát hành hồ sơ mời thầu, đến giám sát thực hiện hợp đồng và thanh toán, mỗi công đoạn đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và tính minh bạch. Mỗi cuộc đấu thầu thành công đều ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu cuộc sống, điều đó thôi thúc chúng ta phải hành động có trách nhiệm, đầy tâm huyết và tuân thủ đúng pháp luật.
Nếu được ví như một chuyến hành trình dài, đấu thầu thuốc là cuộc hành trình đầy thử thách nhưng vô cùng ý nghĩa. Bằng sự minh bạch, công bằng, tinh thần trách nhiệm và cam kết mạnh mẽ xoay quanh tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp, chúng ta có thể đưa ra những quyết định sáng suốt, góp phần đưa nền y tế công lập lên một tầm cao mới.
Tóm lại, cuộc hành trình đấu thầu thuốc tuy gian nan, nhưng không gì là không thể vượt qua nếu chúng ta dành hết tâm huyết và năng lực của mình. Mỗi bước đi đúng đắn là một dấu ấn của niềm tin và hy vọng vào một hệ thống y tế hoàn chỉnh, phục vụ tốt nhất cho sức khỏe cộng đồng. 🌟
